2022 yılında reel sektör firmalarının kârlarına ilişkin rapor açıklandı. Buna göre, 2022 kârlarında yüzde 423’lük bir artış yaşandı. Ekonomi uzmanı Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu bu durumu, “Yüzde 8.5’e kadar inen düşük faizlerle piyasayı likiditeye boğmanın sermaye kesimlerine yaradığı bir kez daha görüldü” sözleriyle yorumladı. TÜİK ve Merkez Bankası’nın ortak çalışmasıyla yayınlanan raporu değerlendiren Kozanoğlu, sermaye kesimlerinin yüzünü güldüren bu tablonun geniş halk kesimlerine aynı ölçüde olumlu yansımadığına dikkat çekti.
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu’nun Birgün’de yayınlanan “Kârlar tıkırında” başlıklı yazısının bir bölümü şöyle:
“Rapor firmaları 17 sektör başlığı altında inceliyor. Bu 17 sektörden 15’i 2022’yi net kar ile kapatırken, 2 sektörün ise aynı yılda zarar ettiği görülüyor. Zarar eden sektörler gayrimenkul faaliyetleri ve eğitim hizmetleri.
Mali tablolardan türetilen karlılık oranlarına baktığınızda da aynı yükseliş trendini izliyoruz. Toplulaştırılmış bilançoların aktif karlılığı, yani bilançodaki her 100 TL’ye karşılık elde ilen kâr 5.74 TL. Net satış karlılığı, her 100 TL’lik satış başına düşen kâr 4.80 TL. Öz kaynak karlılığı, yani her 100 TL’lik sermayeye dönen kâr ise 20.02 TL.
Kilit sektörlerden imalatta bu oranlar daha yüksek sırasıyla 9.57, 26.36 ve 7.92. Madencilikte aşırı oranlarda 24.2, 47.91 ve 42.59. Madencilikte bu normal dışı kârların altın işlemeciliğindeki yüksek katma değerden kaynaklandığı söylenebilir. 2022’yi durgun geçiren inşaat sektöründe ise, 1.77, 9.82 ve 4.93 ile diğer sektörlerin gerisinde karlılık rakamlarına rastlıyoruz.
KAMBİYO KÂRLARI BELİRLEYİCİ OLDU
Ekonomi Gazetesinden Emircan Yaman’ın haberine göre, döviz kurunun hızlı yükselişi sonucu 2022 yılında firmaların kambiyo kârları 2 trilyon 222 milyar TL’ye ulaştı (Ekonomi Gazetesi, 14 Eylül 2023). Bu rakamın net dönem kârından oldukça yüksek olmasının nedeni açık pozisyonu olan bazı firmaların kambiyo zararlarına uğraması, bazılarının ise fahiş kârlar elde etmesi olmalı. Ayrıca dövizden dönüşümlü vergi muafiyetli KKM gelirleri de karları yukarı çekti.
Stokların ve alacakların dönme çabukluğu verileri de, yine düşük faiz ve bol likidite ve yüksek talep sonucu firmaların stoklarındaki malları satmakta güçlük çekmediğini, alacaklarını da zahmetsiz tahsil edebildiğini gösteriyor. Büyük olasılıkla parasal sıkılaştırma adımlarıyla önümüzdeki aylarda bu oranlar düşecek, stoklar kolay eritilemeyecek, alacaklar çabuk tahsil edilemeyecek.
Ne var ki 2022’de şirketlerin yüzünü güldüren bu performans Merkez Bankası’nın rezervlerini tüketme pahasına, enflasyonu patlatarak sağlandı. 2022’de GSYH yüzde 5.5 büyürken, toplam tüketim yüzde 16.3 sıçradı. Toplam nihai yurtiçi talep yüzde 12.5 artarken, net ihracatın büyümeye yüzde 0.7’lik sınırlı bir etkisi oldu. Bu talep artışı sonucu 48.4 milyar dolarlık da bir cari açık verildi.” (HABER MERKEZİ)
